Gazete ve dergilerde yayınlanan, kitapçılarda özel bölümler ayrılan çok satanlar listeleri çok eleştirilir. Gerçek kitap okurunun eğilimlerini yansıtmadığı iddia edilir. O listelerde yer alan kitapların çoğunun reklam kampanyalarıyla okurun yönlendirilmesi ile oluştuğunu, gerçeği yansıtmadığı söylenir. Listelerde yer alan kitapların satın alındığını ama okunmadığı, çoğunun kitaplıklarda süs olarak kaldığı iddia edilir. Ciddi bir araştırmaya dayanmasa da, gözlemlerin ve kanıların bir sonucu olsa da bu görüşlere hemen herkes katılır. 

Kitap satın almada en önemli etkenin arkadaş tavsiyesi olduğunu gösteriyor anketler. Eskiden arkadaş önerisini kitapçı önerisi izliyordu. Kitap ekleri ve dergiler ancak sonra geliyordu. Şimdi her sözüne güvenebileceğimiz kitapçılar kalmadı, çoğu kitapçı çalışanı raftaki kitabın adını bile bilmiyor, mesleğine o derece ilgisiz. Zaten kitap alımı da hızla internet kitapçılarına kayıyor. 

Kitap ekleri ve dergiler ise maalesef okunmazlık ufkunda kayboldular. Ancak internet siteleri varsa ve oralarda yayınlanan yazılar paylaşılırsa onlarda hangi kitapların tanıtılıp eleştirildiğini öğrenebiliyoruz. Günümüzün eleştirmeni binlerce takipçisi olan sosyal medya kullanıcıları.  

Instagram’da kahve fincanları eşliğinde paylaşılan kitap kapakları altına yazılan çoğu reklam kokan yazılar bize doğru bilgiyi veriyor mu? Youtube’de heyecanla yayınevinden gelmiş kitap kolisini açıp kitapları tanıtan youtuber ne kadar doğru söylüyor? En önemlisi yine çoksatan listeleri ile şekillendiği anlaşılan ve yayınevlerin gizli reklam yaptırdığı bu kişilerin zevki bizimle uyuşuyor mu? Çok şüpheli.  

Peki gerçek okuru nerede bulacağız ve onun neler okuduğunu, okuduğu kitaplar hakkında ne düşündüğünü nasıl öğreneceğiz? En doğrusu kitap kulüplerine dahil olmak ve üyelerinin yorumlarını dinlemek olsa gerek ama yaşadığınız yerde zevkinize uygun bir kitap kulübü bulmak pek kolay olmayabilir. 

Yine imdadımıza internet yetişiyor. Her şeyin her konunun olduğu gibi kitap okurlarının buluştuğu uygulamalar da var. Bunların en ünlüsü Goodreads. Goodreads, kullanıcılarının kitaplar hakkında açıklama, alıntı ve eleştirilere veri tabanında arama yaparak ulaşmasını sağlayan bir web sitesi ve uygulama. Aralık 2006’da yazılım mühendisi ve girişimci Otis Chandler tarafından açılmış. 

Fikir Otis Chandler’ın arkadaşının kitaplığına göz atarken ortaya çıkmış. Goodreads’in misyonu, “insanların sevdikleri kitapları bulmalarına ve paylaşmalarına yardımcı olmak ve dünya çapında okuma ve öğrenme sürecini iyileştirmektir.” 

Goodreads’de, kullanıcılar kitaplarını kişisel kitaplıklarına ekleyebilir, kitapları değerlendirebilir ve inceleyebilir, arkadaşlarının ve yazarlarının ne okuduklarını görebilir, çeşitli konularda tartışma panolarına ve gruplara katılabilir ve gelecekteki okuma seçenekleri için önerilerini alabilirler. 

Temmuz 2019 itibariyle Goodreads’in 90 milyon üyesi vardı. Türkiye’den de çok sayıda üyesi var. Goodreads her yıl okurlarına yılın kitaplarını seçtiriyor. Birçok yayınevinin Goodreads’te çok okunanları öğrenerek kendi dillerinde yayınladıklarını biliyoruz. Ama bu listeler Dünya çapında, ülkeler bazında çok okunanları öğrenmek içinse biraz daha derinlemesine araştırma yapmak gerekiyor. 

3 Ekim itibariyle son bir yılda Goodreads’in Türk okurlarının en çok okudukları kitapların listesi şöyle:

1. Ben Kirke, Madeline Miller 

2. Hayvan Çiftliği, George Orwell

3. 1984, George Orwell

4. Körlük, José Saramago

5. Fahrenheit 451, Ray Bradbury

6. Dorian Gray’in portresi, Oscar Wilde

7. Akilleus’un Şarkısı, Madeline Miller 

8. İnsan Ne İle Yaşar?, Leo Tolstoy

9. Cesur Yeni Dünya, Aldous Huxley

10. Normal İnsanlar, Sally Rooney 

11. Simyacı, Paulo Coelho 

12. Gurur ve Önyargı, Jane Austen

13. Satranç, Stefan Zweig

14. Yabancı,  Albert Camus

15. Geceyarısı Kütüphanesi, Matt Haig  

16. İçimizdeki Şeytan, Sabahattin Ali 

17. Martin Eden, Jack London 

18. Kürk Mantolu Madonna, Sabahattin Ali 

19. Dune, Frank Herbert

20. Dönüşüm, Franz Kafka

Listeyi incelediğimizde birinci sırada Madeline Miller’in Ben Kirke’sini  görüyoruz ki kitap çok satan listelerinde de yer alıyor. Miller’in  diğer kitabı Akilleus’un Şarkısı da 7. Sırada. Sally Rooney ve Matt Haig’inkiler dışında kitabı yeni çıkmış ve çok satanlar listesine girmiş yazar yok. Listedeki diğer 16 kitabın tamamı klasiklerden ya da kült eserlerden oluşuyor. Çoksatan yazarlardan Paulo Coelho’nun listedeki kitabı ise bir kült kitap, Simyacı.  Liste bu haliyle normal bir çoksatan listesinden pek farklı değil. “Satın alıyor ama okumuyor” diye küçümsediğimiz kitle ile “kitap okuyor” diye düşündüğümüz kitle hemen hemen aynı kitapları okuyor. Yayıncıların çözmesi gereken sorun ise “Neden klasikler bu kadar çok okunurken, büyük kampanyalar, 100 binlik baskılarla çıkarılan yeni kitaplar okunmuyor?” 

edebiyathaber.net (13 Ekim 2021)