Bakhtin ve yazınsal dilsel çok-seslilik ve söyleşimsellik | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Dilde ve yazında çok-seslilik öğretisini belirginleştiren Mikail Bakhtin, ‘roman’ üzerine yoğunlaşmış ve romanı “açık bir tür”, “sosyal çeşitliliği, söz ve konuşma biçimlerinin çoğulluğuyla ayrımlaşan dünyayı yansıtacak yeterlikte” yazınsal bir ürün olarak değerlendirmiştir.[1] Bakhtin’in tanımlamasıyla, “özerk ve karışmamış seslerin ve bilinçlerin çokluğu, sözlerin gerçek çok-sesliliği, romanın asıl özgünlüğünü oluşturur.”  Romanda somutlaşan yazınsal dilin felsefi niteliği, anlatısal … Read more

Sanat dünya görüngülerini ve izleklerini gizil-gücül sınırlarına götürür | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

  Bloch’un açımlamasıyla, nesnel ön-görünüşte somutlaşan sanatsal biçimlendirim, “idealist bir düzeltmenin vesalt yeniden üretmenin de karşıtıdır.”Bunun dışında, “bütün diğer kültürel işlevlerde değiştirilmesi gereken dünyayı yalnızca sanat için ulaşılmaz bir usta yapıtı” olarak gören anlayışın da karşıtıdır. Dünya bir “usta yapıtı” değil, tam tersine bir yetidir; bu yeti için gerekli olan “nesnel-gerçek olanaktır.” Örneğin, “doğru boyanmış … Read more

Sanat Malzemelerinin Derinlik ve Umut Boyutu Ölçütüne Göre Düzeyi | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Bloch‘un‘Umut İlkesi’ adlı yapıtının yukarıdaki ara-başlık altındaki deyişiyle, yazınsal anlatım, “dört yüz yıldan bu yana perspektifçi yürümektedir.” Bu “kendini zar zor sınırlayan”yaklaşımı romantik olarak değerlendirmek yanlıştır. Arzu devinimini ve “eğilimsel olanı ve öyle kalanı, sanatta dışlamak istemek” daha da yanlıştır. İstencin,“sanatta uykuya çekilmesi” ve sanatın “her yerde hedefte” olması da klasik bir tarzdır.   Klasik … Read more

Resim, Opera ve Edebiyatta Betimlenen Arzu Manzarası | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Büyük yazarlar kendi yollarına gider ve okuyucuları kendilerini izlemeye çağırır Bloch ‘Umut İlkesi II’ adlı yapıtının bu bölümünün girişinde Rus yazar Anton Çehov’dan şu tümceleri aktarır: “Her zaman ve kesinlikle iyi dediğimiz ve hayranlık duyduğumuz yazarlar ortak ve çok anlamlı bir özelliğe sahiptir. Onlar belli bir yola gider ve kendilerini izlemeye çağırırlar ve sizler kavrayışınızla … Read more

Sanat veya umut umutsuzluktan, özgürlük özgürlüksüzlükten doğar | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Bloch ‘Umut İlkesi’nin ikinci cildinin hemen başında şu belirlemeyi yapar: “Umudun eylem içeriği, bilinen aydınlatılmış, açıklanmış olumlu ütopik işlevdir. Umudun tarih içeriğiyse, ilkin tasarımlarda, gerçek yargılarda ansiklopedik olarak araştırılmış, insan kültürü bakımından somut ütopik ufkuyla ilişkilenmiş” içeriktir. Bu filozofun vurguladığı gibi, umudun ‘olumlu ütopik işlevini’ yaratan ve bunu insanlığın kültürel gelişiminin içeriği durumuna getiren etken … Read more

Sanat niçin gerçekliğin ön-görünüşünü betimler? | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Nesnel belirlenmişlik olarak ütopya, Ernst Bloch’un ‘Umut İlkesi’ndeki açımlamasıyla, “gerçek olanaklı olanın oluş derecesi” ile ışıldayan sanat görüngüsünde betimlendiğinde, zengin bir sorun niteliği kazanır. Estetik hakikat sorusunun yanıtının ipuçları, Bloch’un şu belirlemelerinde görülürleşir: Sanatsal görünüş,“imgelemsel tasarımın, devindirilmiş var olanda gerçekliği ve gerçekliğin anlamlı ön-görünüşünü serimlediği yerde, salt görünüş değil, daha ileri götürülmüş olanın imgelere büründürülmüş … Read more

Aydınlanma ve Sanatta Gerçekçilik Sorunu | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Doğa, insan ve toplum gibi, sanat kuramı da evrim geçirir; yeni gereksinmeler ve yönelimler ortaya çıkaran çağa göre yeni boyutlar kazanır, yetkinleşir. Olgu ve oluşları bilimsel yöntemlerle açıklamayı ve kavramlaştırmayı amaçlayan Aydınlanma felsefesinde sanat ve sanatsal yaratım, üzerinde yoğun tartışmalar yapılan kavramların başında gelir. Bazı aydınlanmacılar ‘Sanat, insanın ve toplumun kendini aydınlatmasına ortam hazırlamalıdır’ ilkesini … Read more

Prof. Dr. Onur Bilge Kula: “Bilimsel düşünme özgürleştirir.”

Söyleşi: Can Öktemer Prof. Dr. Onur Bilge Kula‘nın titizlikle hazırladığı ‘Doğu’dan Batı’ya Aydınlanma’ ve ‘Türkiye’de Aydınlanma ve Atatürk Devrimleri’ adlı kitapları geçtiğimiz günlerde yayımlandı. Prof. Dr. Onur Bilge Kula, çalışmasının ilk cildinde Türkiye’de Aydınlanmanın tarihine ışık tutuyor. Kitabın ikinci cildinde ise Kula, Aydınlanmanın ilk olarak nasıl başladığını, hangi değerler üzerine kurulduğunu inceliyor; doğu toplumlarıyla, batı … Read more

‘Umut İlkesi’: Özdek, umut içerir mi? | Prof. Dr. Onur Bilge Kula

Var olanı değiştirme, aşkın olmayanı, aşkınlaştırmadır Umut elbette salt insana özgü bir kavramdır; ancak insan toplumsal ilişkiler ağında ve doğal ortamda yaşayan bir varlıktır. Bu nedenle, umut ve umutsuzluk, insanın toplumsal konumu ve doğayla ilişkisi bağlamında anlam kazanır.  Ernst Bloch’un ‘Umut İlkesi’ adlı yapıtında yer alan açımlamasıyla, dünyanın insana, insanın dünyaya yabancı olmadığı özgürlük ve … Read more

Prof. Dr. Onur Bilge Kula: “Sanat, özellikle de edebiyat politikadan ayrı düşünülemez.”

Söyleşi: Can Öktemer Zülfü Livaneli uzun yıllardır başta müzik olmak üzere birçok farklı sanat türünde üretim yapmakta. Kendisini geniş kitlere tanıtan her zaman müzisyen kimliği olsa da, edebiyatla ilişkisi de oldukça yoğun. Livaneli romanlarında tarihte yaşanan zorunlu göç, savaş gibi birçok acı olayı ele almış, bu olayları tüm çarpıcılığıyla metinlerine aktarmış ve okuyucularına “geçmişle yüzleşme” … Read more

Prof. Dr. Onur Bilge Kula’dan önemli bir eser daha: “Livaneli Kitabı”

Prof. Dr. Onur Bilge Kula‘nın “Livaneli Kitabı” adlı yapıtı Doğan kitap etiketiyle yayımlandı. Tanıtım bülteninden “Auschwitz’ten veya Şengal’den sonra şiir yazılabilir mi?” diye soruyor Onur Bilge Kula. Ortaya çıkardığı portre ise sanatçının, bütün yıkımlara rağmen susmayan vicdanının ve şiirinin kanıtı! Livaneli edebiyatı üzerine Türkiye’de ve dünyada birçok akademik çalışma yapıldı, tezler yazıldı. Elinizdeki kitap bu çalışmalara çok … Read more