İTO’nun yayın organı İstanbul Ticaret’ten Sümeyra Yarış Topal’ın haberine göre, İngiltere’de Charles Dickens, Çekya’da Kafka, Rusya’da Tolstoy turlarının benzeri edebiyat turları artık Türkiye’de de yaygınlaşıyor. Mehmet Akif Ersoy, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Kemal Tahir gibi Türk yazarlarını tanıtan turlar, edebiyatseverlerin ilgisini çekiyor.
İstanbul Cihangir’deki Orhan Kemal Müzesi’nde yazarın fotoğrafları, kitaplarının ilk baskıları, çalışma masası, mektupları, gözlüğü ve kıyafetleri gibi pek çok hatırası sergileniyor.
Bir kitabı okuyup onun geçtiği yerleri ya da yazarın yaşadığı şehri görmek istemek… Bir hikayenin peşinden başka ülkelere gitmek… Turizm sektörünün yeni hedef kitlesi edebiyat tutkunları. Dünyada uzun yıllardan beri çeşitli organizasyonlarla devam eden edebiyat turizmi, Türkiye’de farklı şehirlerdeki edebiyat müzeleri ile okurluktan turistliğe geçenleri kendine çekiyor.
EN ÇOK AVRUPA
Edebiyat turizmi, edebiyat tutkunlarının okurluktan turistliğe geçişi ile doğan bir sektör. Okurların, okudukları eserin geçtiği bölgeyi gezmek istemesi ya da o yazarın yaşadığı şehirde dolaşıp, yazarın en çok ziyaret ettiği bölgeleri dolaşmak istemesi veya yazarın mezarını ziyaret etmek istemesi ile doğan potansiyel, edebiyat turizmini doğuruyor. Türkiye’de özellikle edebiyat müzeleri bağlamında canlanmaya başlayan sektörde lider Avrupa.
TANPINAR’IN İZİNDE
Türkiye’de edebiyat turizmi daha çok bireysel geziler şeklinde gerçekleşiyor. Ancak bazı tur operatörleri tarafından edebiyat tutkunlarına özel küçük ölçekli turlar da düzenleniyor. Bunlardan biri Ahmet Hamdi Tanpınar turu. Buna göre Tanpınar’ın Beş Şehir romanında geçen Ankara, Erzurum, Konya, Bursa ve İstanbul yazarın izinde geziliyor. Son dönemlerde edebiyat turlarına konu olan yazarlardan diğeri de Ahmet Ümit. Ümit’in tarihi İstanbul sınırları içinde geçen romanlarının izinde İstanbul gezileri edebiyat turistlerinin ilgisine sunuluyor.
MASUMİYET MÜZESİ
Türkiye’de edebiyat turistlerinin uğradığı en önemli destinasyonlardan biri de Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi isimli romanının geçtiği Masumiyet Müzesi. En baştan romanla paralel olarak tasarlanan müzede, romanın kahramanının yaşadığı ev ve kahramanın roman boyunca kullandığı eşyalar, edebiyat tutkunlarının ziyaretine sunuluyor.
DAN BROWN’UN GÖZÜNDEN
İstanbul sadece yerli edebiyat turistleri tarafından ziyaret edilmiyor. Özellikle son dönemin popüler yazarlarından Dan Brown, İstanbul’a Avrupa’dan da edebiyat turistlerinin gelmesini sağlayan bir yazar. Brown’un İstanbul’un gizli dehlizlerinde geçen Da Vinci’nin Şifresi ve bu kitaptan daha sonra sinemaya uyarlanan film, edebiyat tutkunlarına İstanbul’un kapılarını açıyor.
CHARLES DICKENS TURU
Avrupa’da ise bu alanda liderlik koltuğu Charles Dickens ile İngiltere’de bulunuyor. Aynı zamanda Charles Dickens’ın doğduğu şehir olan Londra’da yazara ait olan Doughy Caddesi’ndeki 48 numaralı ev müzeye dönüştürülerek edebiyat turistlerinin ilgisine sunuldu. İngiltere’deki diğer iki önemli tur ise Virgina Woolf ve Sherlock Holmes turları. Virginia Woolf turu ile edebi gezginler yazar ve eşinin yaşadığı ev ile ‘Dalgalar’, ‘Deniz Feneri’, ‘Orlando’ gibi eserlerini yazdıkları evi ziyaret edebiliyor. Sherlock Holmes turu ise dedektifin 221b Baker Caddesi’nde bulunan ve Holmes’in maceralarının geçtiği evi kapsıyor.
HUGO’NUN LOKANTASI
Fransa da önemli edebiyat turizmi destinasyonları arasında yer alıyor. Victor Hugo, Balzac, Oscar Wilde gibi dünyaya mal olmuş yazarlar yetiştiren ve barındıran Fransa’da edebi gezginler için pek çok rota bulunuyor. Buna göre, Oscar Wilde’ın uzun süre yaşadığı, Charles Baudelaire’in de bir süre kaldığı Seine Nehri ve Louvre Müzesi manzaralı odalarıyla Hotel du Quai Voltaire edebiyat turistlerinin ilgisini çeken noktalardan. Ayrıca Hugo, Wilde ve Balzac’ın sürekli yemek yedikleri 17. yüzyılda hizmet vermeye başlayan lokanta da turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerden biri.
EDEBİYAT TEMALI OTELLER
Edebiyat turizminin yeni bileşenleri edebiyat temalı oteller ve edebiyat temalı parklar. Avrupa’nın pek çok noktasında bulunan edebiyat temalı otellerden Türkiye’de iki adet bulunuyor. Edebiyat temalı parklar ise daha çok fantastik romanların kurgularından oluşuyor. Buna göre Finlandiyalı yazar Tove Jansson tarafından yazılan Moomin ana karakterli kitaptan esinlenerek oluşturulan Moomin Evleri, İngiltere’deki Harry Potter örnek olarak gösterilebilir.
DÜNYADAKİ BAZI EDEBİYAT TURLARI
* Uğultulu Tepeler turu: Cornwall County, İngiltere geleneksel İngiliz balıkçı köyleri
* Mark Twain Mississippi Nehir turu: ABD
* Dante ile İtalya turu: Floransa
* Paris edebiyatı turu: Albert Camus’tan Sartre’ye sanatçıların uğrak yeri St. Germain. Balzac, George Bizet, O. Wilde, Jim Morrison, Moliere, La Fontaine’nin mezarlarının bulunduğu Pere Lachaise Mezarlığı
* Suç ve Ceza yürüyüş turu: St. Petersburg Raskolnikov’un izinde St. Petersburg mekanları
* Shakespeare turu: Stratford-Upon
* Franz Kafka turu: Prag/Çekya
* Hobbit Turu: Yeni Zelanda
TÜRKİYE’DEKİ EDEBİYAT TURİZMİ ROTALARI
| Karacaoğlan Ed. Müze Küt. | Çukurovalı sanatçılar | Adana |
| Mehmet Akif Ersoy Evi | Mehmet Akif Ersoy | Ankara |
| Cahit Sıtkı Tarancı Evi | Cahit Sıtkı Tarancı | Diyarbakır |
| Ziya Gökalp Müze Evi | Ziya Gökalp | Diyarbakır |
| Ahmet Arif Edebiyat Müze Küt. | Ahmet Arif | Diyarbakır |
| Erzurumlu Emrah Edebiyat Müze Küt. | Erzurumlu Emrah | Erzurum |
| Yunus Emre Müzesi | Yunus Emre | Eskişehir |
| Aşiyan Müzesi | Tevfik Fikret, Abdülhak Hamid, Şair Nigar Hanım | İstanbul |
| Adam Mickiewicz Müzesi | Adam Mickiewicz | İstanbul |
| Hüseyin Rahmi Gürpınar | Hüseyin Rahmi Gürpınar | İstanbul |
| Kemal Tahir Müze Evi | Kemal Tahir | İstanbul |
| Orhan Kemal Müzesi | Orhan Kemal | İstanbul |
| Yahya Kemal Enstitüsü | Yahya Kemal | İstanbul |
