Jane Austen 250 yaşında. İş Kültür Jane Austen’in 250. yaşını hazırladığı bir metinle kutladı. Metnin tamamı:

“1775 kışı çetin geçecekti. Göletleri oğlanların kaymaya gidebileceği kadar donduran keskin bir ayaz vardı. Ve nihayet ayın 16’sında Mr. White günlüğüne ‘Sis, güneş, mis gibi bir gün’ notunu düştü.

16 Aralık, Jane Austen’ın doğduğu gündü.” Claire Tomalin, Jane Austen ( s. 1)

Çarpıcı sadeliğiyle, kimseyi küçümsemeden kurduğu dil evreninde sadece kendi zamanının değil, bugünün ve elbette gelecek zamanların da mütevazı bir edibesidir Jane Austen. Süssüz, abartısız, yalansız bir evrendir bu. Virginia Woolf’lara doğru uzayıp genişleyecek bir zincirin esaslı bir halkasıdır Jane Austen. Onunla ve eserleriyle karşılaşan okurların “büyük yazar” klişesine tutunmaları gayet anlaşılırdır zira Jane Austen zarifçe büyüler, sessizce kamaştırır, anlamları ve değerleri yeniden sorgulamaya açar, cezbeder.

Burjuva aile formunu, orta sınıfın ruhsal âlemini onun kadar rikkatle irdeleyen, dip köşelerini ifşa eden bir yazar yoktur belki de. “Aşk yeminleri ve saadet hayalleri içinde geçen bir haftadan sonra…” diye başlayan sayısız sakin cümlesi vardır: bu cümlelerin gerisinde yeminlerin bozulup unutulması, saadet düşlerinin çökmesi gibi negatif gerilimler de titreşir. Gelgelelim Jane Austen ironiyi, sağaltıcı mizahı asla trajik olana kaptırmaz: aksine iç içe geçmiş yeni imkânlar doğar onun kat kat açılan dilinde. Kısacık yaşamına olağanüstü yoğunlukta eserler sığdıran Jane Austen’ın münzevi varoluşundan çekip çıkardığı gözlem ve fikirler dünya durdukça duracak ışıldayacak cinsten nadide pırlantalardır…

-“Bu çok doğru,” diye cevapladı Elizabeth, “ben de gururunu kolayca affedebilirdim, benim gururumu yaralamasaydı.”

-“Boşuna mücadele ettim. İşe yaramayacak. Duygularım bastırılır gibi değil. Size ne büyük bir tutkuyla hayran ve âşık olduğumu söylememe izin verin.”

Bugün hâlâ okurlar tarafından ilgiyle okunan Gurur ve Önyargı, sadece bir aşk hikâyesi değil; önyargıların ve sosyal yargıların ötesine geçme cesaretiyle yazılmış bir karakter dönüşüm hikâyesidir.

Bütün romanları sinemaya uyarlanan Jane Austen, özellikle aile değerleri ve akrabalık ilişkileri ile kadın duyarlılığı ve aşkı ele alır. Yazarın 1813’de yayınlanan ikinci romanı Gurur ve Önyargı tüm zamanların en sevilen romanlarının başında gelir.

edebiyathaber.net (26 Nisan 2025)