Semezdin Mehmedinović‘in Saraybosna Blues’u Bosna Savaşı sırasında yaşanan acı dolu olayları ve insanların hayatta kalma mücadelelerini anlatan özel bir kitap. Geçtiğimiz günlerde Kadir Daniş çevirisiyle Ketebe Yayınları tarafından yayımlanan kitap, savaşın insan üzerinde ne derece korkunç bir etki yapabileceğini de açıkça ortaya koyar.
Saraybosna Blues, Mehmedinović’in Bosna Savaşı sırasında Saraybosna’da yaşadığı deneyimleri anlatan otobiyografik bir eserdir. Kitap, ana hatlarıyla Mehmedinović’in kendi iç dünyasında yaşadığı çatışma, acı ve umudu farklı açılardan ön plana çıkarırken savaşın kişiler üzerinde ne derece yıkıcı bir etkiye sahip olabileceğini de yansıtır. Mehmedinović, savaşın sürdüğü Bosna şehirlerinde bir yandan hayatta kalmaya çalışırken diğer yandan da çatışmaların neden olduğu acı ve yıkımı gözlemleyen bir gözlemci olarak kendi benliğini ortaya koyar.
Saraybosna Blues, savaşın sıradan insanlar üzerindeki etkisini, hayatta kalma mücadelesini, insanların dayanıklılığını ve dayanışma ruhunu açıkça ortaya koyar. Mehmedinović, kitap boyunca savaşın insanlar üzerindeki travmatik etkisini anlamaya çalışır. Onun kendi kişisel yaşantısıyla Bosna’nın tarihi açıkça iç içedir. Mehmedinović ile Bosna, nihayetinde kaderleri iç içe geçen, birbirlerinden ayrı düşünülemeyecek iki önemli varlıktır. Birbirleri ile var olur, birbirleri ile anlam kazanırlar. Öyle ki yazar, kitap boyunca bu düşünceyi hemen her fırsatta vurgular.
Bosna Savaşı aynı zamanda insanların hayatta kalma mücadelesinde gösterdikleri kararlılık ve dayanıklılığı da gösterir. 1992-1995 yılları arasında Bosna-Hersek’te gerçekleşen savaşın etnik ve dinî birçok sebebi vardır. Savaşın asıl nedeni ise Yugoslavya’nın dağılması sonucu Bosna-Hersek’in bağımsızlığını ilan etmesi ve ülkedeki etnik gruplar arasında iktidar mücadelesi yaşanmasıdır. Savaşın en önemli aktörleri, Sırp Cumhuriyeti, Bosna-Hersek Hırvat Cumhuriyeti ve Bosna-Hersek Müslümanları olmuştur. Savaşın başlamasıyla birlikte Sırp kuvvetleri Bosna-Hersek topraklarına saldırdı ve büyük bir kısmını ele geçirdi. Hırvatlar da kendi topraklarını korumak için Bosna-Hersek’te savaşa girdiler. Tüm bu süreç boyunca Saraybosna’da bulunan Mehmedinović de gerek kendi tanıklıkları, gerekse bir parçası olduğu ulusun tanıklıklarıyla kendi yaşam hikâyesini şekillendirir.
Kitap ayrıca yazarın bireysel deneyimlerini, düşüncelerini ve hislerini yansıtması nedeniyle, otobiyografik bir yapıya sahiptir. Yazarın yaşadığı kişisel deneyimler, kitabın okuyuculara savaşın gerçekliğini ve etkisini daha somut bir şekilde gösterir.
Saraybosna Blues sadece Bosna Savaşı’nın bir portresi değil, aynı zamanda savaşın insanlar üzerindeki etkisini de anlatmaya/işlemeye çalışan bir metindir. Mehmedinović, kitabında savaşın acımasızlığını, şiddetin insanlarda nasıl bir travma yarattığını ve savaşın insanların hayatını nasıl değiştirdiğini gösterir. Kitap, okuyuculara insanların dayanıklılığını ve dayanışma ruhunu da hatırlatır.
Semezdin Mehmedinović’in Bosna Savaşı sırasında yaşanan olayları kendi kişisel tanıklıklarından yola çıkarak anlattığı Saraybosna Blues, Savaşın insanlar üzerindeki etkisini anlamaya çalışan önemli bir eser olarak görülebilir.
edebiyathaber.net (29 Mart 2023)
