Ocak 2024’te Nika Yayınevi’nden çıkan Gitmek ve Dönmek Arasında: Türkiye’de Yeni Nesil Beyin Göçü, Türkiye’nin son yıllarda en çok tartışılan meselelerinden birine kapsamlı bir bakış sunuyor: yüksek nitelikli göç. Üniversite öğrencilerinden doktorlara, sanatçılardan akademisyenlere, yazılımcılardan mühendis ve gazetecilere kadar çok çeşitli meslek gruplarından bireylerin ulusötesi hareketlilik pratikleri, bu derleme kitabın odağında yer alıyor.

Kitapta yer alan 13 makale, beyin göçünü yalnızca “kayıp” ya da “kazanç” gibi indirgemeci çerçevelerle değil, bireysel tercihler ve toplumsal yapısal dinamikler arasındaki etkileşim üzerinden inceliyor. Yüksek nitelikli kişiler yalnızca yurtdışına gitmekle kalmıyor, farklı koşullar ve beklentiler ışığında geri dönüş yollarını da aralayabiliyor. Bu nedenle kitap, iki eksende kurgulanıyor: Türkiye’den yurtdışına göç edenler ve Türkiye’ye geri dönenler.

İlk bölümde, yüksek nitelikli göçün toplumsal cinsiyet boyutları (Adem Yavuz Elveren, Gülay Toksöz, Nursel Durmaz Bodur), Avrupa’daki Türkiyeli göçmenlerin gündelik hayat deneyimleri (Güzin Ağca Varoğlu) ve Berlin’deki “yeni dalga” göçmenlerin hikâyeleri (Burçe Orhan) gibi konular ele alınıyor. Zeynep Yanaşmayan’ın kavramsal çerçevesi ve Gülay Türkmen’in Almanya’ya göçün değişen yüzüne dair analizi de bu bölümün öne çıkan katkıları arasında.

İkinci bölüm ise “dönüş” olgusuna odaklanıyor. Avrupa’dan Türkiye’ye kesin dönüş modelleri (Filiz Künüroğlu), ayrımcılıkla karşılaşıp geri dönmeyi seçen göçmenlerin anlatıları (Meltem Yılmaz Şener) ya da “misafir işçilerin çocukları” olarak yurtdışında yetişip Türkiye’de doktor, mühendis veya akademisyen olarak kariyerine devam edenlerin deneyimleri (Nilay Kılınç, Ulaş Sunata, Yasemin Erdoğan) bu bölümde derinlemesine inceleniyor. Ayrıca Zehra Hopyar’ın kapsamlı bibliyografya çalışması, tersine göç literatürünü takip edenler için önemli bir başvuru niteliğinde.

Gitmek ve Dönmek Arasında sadece göç araştırmacıları için değil, aynı zamanda Türkiye’nin bugünü ve geleceği üzerine düşünen tüm okurlar için önemli bir kaynak. Yüksek nitelikli göç olgusunu çok boyutlu bir şekilde ele alan kitap, “gitmek” ile “dönmek” arasında sıkışan kuşakların hikâyesini anlamak isteyen herkese güçlü bir rehber sunuyor.