F. Scott Fitzgerald’ın kült eseri Muhteşem Gatsby 100 yaşında. Roman 2015 yılında İş Kültür Yayınları tarafından Fadime Kâhya çevirisiyle yayımlanmıştı.

Muhteşem Gatsby yalnızca Fitzgerald’ın en parlak yapıtı değil, aynı zamanda 20. Yüzyıl Amerikan edebiyatının en önemli romanlarından biridir. Kahramanı Jay Gatsby’nin Long Island’da bir malikânede sürdürdüğü debdebeli yaşam tarzı, “Caz Çağı” olarak bilinen 1920’li yılları bütün coşkusu, aşırılıkları, şiddeti ve çöküşüyle yansıtır.

Roman ilk bakışta, engellerle karşılaştığından mutlu sona erememiş bir aşkın öyküsü gibi görünse de, aslında bundan çok daha fazlasıdır. Fitzgerald 1920’li yıllarda Amerikan rüyasının çöküşü üzerine derin düşüncelere dalar. Romanın ana karakteri Gatsby eğitimsiz ve yoksul bir aileden gelse de, kendini baştan yaratır. Servet ve güç kazanarak yeni umutlar ve başlangıçlar vaat eden bir hayatın eşiğine gelir, ancak gizemli geçmişi ve servetinin kaynağı kuşku uyandırır. Aslında Gatsby’nin servet edinme dürtüsünün ardında ilk aşkı Daisy’ye kavuşmak yatar. En parlak düşlerinin bir öpücükte cisimleştiği beş yıl önceki bir anı yeniden yakalamaktır bütün amacı. Ama geçmiş geçmiştir ve tekrar edilmesi mümkün değildir. Amerikan Rüyası’nın çöküşü, Gatsby’nin uğradığı yıkımda ifadesini bulur.

Romanda “Caz Çağı”nın ruhunu büyük bir başarıyla canlandıran Fitzgerald, 1920’li yılları sosyal ve ahlaki değerlerin çürüdüğü; pervasız eğlencelerin, doyumsuzluğun ve boş bir haz arayışının damgasını vurduğu bir zaman dilimi olarak gözlerimizin önüne serer. Gatsby’nin cumartesi akşamları verdiği gösterişli partiler, Amerikan rüyasının yozlaştığının, para ve haz arzusunun soylu amaçların önüne geçtiğinin göstergesinden başka bir şey değildir.

“Öyleyse altın renkli şapkanı tak, bu onu etkileyecekse eğer;

Yükseğe sıçrayabilirsen onun için de sıçra,

Ta ki sana, ‘Sevgilim, altın şapkalım, yükseklere sıçrayan

aşkım, sen benim olmalısın!’ diye haykırana değin.”

 HOMAS PARKE

edebiyathaber.net (24 Mayıs 2025)