Peyami Safa‘nın hayatından kesitleri ve kaleme aldığı kitapları derledik.

Peyami Safa kimdir?

(2 Nisan 1899, İstanbul – 15 Haziran 1961, İstanbul), Türk yazar. Server Bedi takma ismini de kullanan yazar romanlarının yanı sıra, fikrî eserleri, polemikleri, köşe yazarlığı ve gazeteciliği ile de tanınır.

Servet-i Fünun dönemi şairlerinden İsmail Safa’nın oğludur. Sivas’a sürgüne gönderilen babasının orada ölmesi üzerine 1901 yılında iki yaşında yetim kalmış, bu yüzden “Yetim-i Safa” adıyla anılmıştır. Babasız büyümenin acılarının yanı sıra, sekiz dokuz yaşlarında yakalandığı bir kemik hastalığı dolayısıyla 17 yaşına kadar, bu hastalığın fiziksel ve ruhsal bunalımlarını yaşamıştır. Doktorlar bacağının kesilmesinde karar kılmış, fakat Safa bunu kabul etmemiştir. Daha sonraları bu günlerdeki tecrübelerini Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı romanında okurlarıyla paylaşır. Hastalık ve savaşın yol açtığı maddî sıkıntılar dolayısıyla öğrenimini sürdürememiş, 13 yaşında hayatını kazanmak ve annesine bakmak için Vefa İdadisi’ndeki öğrenimini yarıda bırakmıştır. Keteon Matbaası’nda bir süre nota tashihi işinde çalışan Peyami Safa, Posta – Telgraf Nezareti’ne girmiş, I. Dünya Savaşı’nın başlamasına kadar orada çalışmıştır (1914). Daha sonra Boğaziçi’ndeki Rehber-i İttihat Mektebi’nde öğretmenlik yapmaya başlamıştır. Dört yıl çalıştığı bu okulda, hem öğretmiş, hem de kendi çabasıyla Fransızca’sını ilerletmiştir. Buradaki izlenim ve deneyimlerini Biz İnsanlaradlı eserinde kullanmıştır 1918 yılında ağabeyi İlhami Safa’nın isteğine uyarak öğretmenlikten ayrılmış ve birlikte çıkardıkları “20. Asır” adlı akşam gazetesinde “Asrın Hikâyeleri” başlığı altında yazdığı öykülerle gazetecilik yaşamına başlamıştır. İmzasız olarak yazdığı bu hikâyelerin tutulması üzerine Server Bedi takma adını kullanmaya başlayan Peyami Safa, daha sonra 1921’de Son Telgrafgazetesinde yazmış, oradan da Tasvir-i Efkâr’a geçmiştir. Daha sonra Cumhuriyet gazetesine geçmiş, 1940 yılına kadar bu gazetede fıkra ve makalelerinin yanı sıra, roman da tefrika etmiştir.

1960’lı yıllara kadar başta Milliyet olmak üzere birçok gazete ve dergide yazan Peyami Safa 27 Mayıs’tan sonra Son Havadis gazetesinde yazmaya başlamıştır (1961). Aynı yılErzurum’da yedek subaylığını yapmakta olan oğlu Merve’nin ölümü üzerine büyük bir sarsıntı geçiren Peyami Safa, iki üç ay sonra İstanbul’da vefat etmiştir.

İlk romanlarında sola yakın görüşler taşıyan Peyami Safa, bir hastanın psikolojisini anlattığı otobiyografik romanı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu’nu ) Nazım Hikmet’e ithaf etmişti. Bu roman hariç, 1922-1939 yılları arasında yazdığı Mahşer (1924), Şimşek (1928), Fatih-Harbiye (1931) ve Biz İnsanlar (1939) adlı romanlarında Doğu-Batı sorunsalını karakterlerde somutlaştırarak işledi. Safa, bu romanlarında, ruh hallerini çözümlemede, kurguda, dilinin kıvraklığında, anlatım tekniklerindeki denemelerde başarılı bulunurken romanlarında düşünceyi öne çıkarması dolayısıyla eleştiriler aldı. II. Dünya Savaşı sırasında Nasyonal Sosyalistlere yakınlaşmasıyla dikkat çeken Safa’nın gerçekçi roman çizgisiMatmazel Noraliya’nın Koltuğu (1949) ile mistisizme yöneldi.

İlk uzun hikâyesi Gençliğimiz’i 1922 yılında neşreden Peyami Safa, para kazanmak amacıyla yazdığı kitaplarında, ilk defa ağabeyi İlhami Safa’nın takma ad olarak kullandığı, annesi Server Bedia Hanım’ın adından uyarladığı Server Bedi müstear adını kullanmış, bu takma adla yüzlerce^{[kaynak belirtilmeli]} eser vermiştir. Bunlar arasında en sevilenlerCingöz Recai macera romanları ile Cumbadan Rumbaya adlı romanı olmuştur.

Peyami Safa, Türk kültür yaşamında yayımlandığı yıllarda hayli etkili olmuş Hafta (dergi), Kültür Haftası (1936, 21 sayı) ve Türk Düşüncesi (1953-1960, 63 sayı) dergilerini çıkarmıştır.

Asıl ününü romancı olarak yapan Peyami Safa, bazı uzun öyküleri ile de dikkati çekmiş, yazar Batılı kaynakların bir “Zalim” olarak tanıttıkları hun hükümdarı Attila’yı aklamak amacıyla aynı adda bir de tarihî roman yazmıştır. Tüm bu üretkenliğine rağmen yeterince tanınmamış ve tanıtılmamıştır.

1- Dokuzuncu Hariciye Koğuşu – Beta Yayınları / Alkım Yayınevi / Ötüken Neşriyat

2- Fatih-Harbiye – Beta Yayınları / Alkım Yayınevi / Ötüken Neşriyat

3- Canan – Alkım Yayınevi

4- Edebi Akımlar ve Fikir Cereyanları – Boğaziçi Yayınları

5- Deli Gönlüm – Alkım Yayınevi

6- Kartal Pençesinde – Alkım Yayınevi

7- Biz İnsanlar – Alkım Yayınevi

8- Yalnızız – Alkım Yayınevi / Ötüken Neşriyat

9- Sözde Kızlar – Alkım Yayınevi / Ötüken Neşriyat

10- Nasyonalizm, Sosyalizm, Mistisizm – Boğaziçi Yayınları

11- Selma ve Gölgesi  – Alkım Yayınevi

12- Yazarlar, Sanatçılar, Meşhurlar  – Ötüken Neşriyat

13- Kadın, Aşk, Aile  – Ötüken Neşriyat

14- Din, İnkılap, İrtica  – Ötüken Neşriyat

15- Sosyalizm, Marksizm, Komünizm  – Ötüken Neşriyat

16- Sanat, Edebiyat, Tenkit  – Ötüken Neşriyat

17- Osmanlıca-Türkçe Uydurmaca  – Ötüken Neşriyat

18- Cumbadan Rumbaya  – Ötüken Neşriyat

19- Kavga Yazıları – Boğaziçi Yayınları

20- Bir Akşamdı  – Ötüken Neşriyat

21- Mahşer  – Ötüken Neşriyat

22- Matmazel Noraliya’nın Koltuğu  – Ötüken Neşriyat

23- Bir Tereddüdün Romanı  – Ötüken Neşriyat

24- Türk İnkılabına Bakışlar  – Ötüken Neşriyat / Atatürk Araştırma Merkezi

25- Şimşek  – Ötüken Neşriyat

26- Attila – Ötüken Neşriyat

27- 20. Asır, Avrupa ve Biz  – Ötüken Neşriyat

28- Eğitim, Gençlik Üniversite  – Ötüken Neşriyat

29- Cingöz Recai – Kral Faruk’un Elmasları – Genç Damla Yayınevi

30- Cingöz Recai – Cingöz’ün Esrarı – Genç Damla Yayınevi

31- Cingöz Recai – Arsen Lüpen İstanbul’da – Genç Damla Yayınevi

32- Cingöz Recai – Arsen Lüpen İstanbul’da 2 – Genç Damla Yayınevi

33- Cingöz Recai – Zeyrek Cinayeti – Genç Damla Yayınevi

34- Cingöz Recai – Zeyrek Cinayeti 2 – Genç Damla Yayınevi

35- Cingöz Recai – Tiyatro Baskını  – Genç Damla Yayınevi

36- Cingöz Recai – Esrarlı Köşk – Genç Damla Yayınevi

37- Cingöz Recai – Elmaslar İçinde – Genç Damla Yayınevi

38- Cingöz Recai – Mişon’un Definesi – Genç Damla Yayınevi

39- Cingöz Recai – Sultan Aziz’in Mücevherleri – Genç Damla Yayınevi

40- Cingöz Recai – Cingöz Kafeste – Genç Damla Yayınevi

41- Cingöz Recai – Sherlock Holmes İstanbul’da – Genç Damla Yayınevi

42- Cingöz Recai – Şeytani Tuzak – Genç Damla Yayınevi

43- Cingöz Recai – Kaybolan Adam – Alkım Yayınevi

44- Göztepe Soygunu – Genç Damla Yayınevi

45- Cesur Çocuklar – Genç Damla Yayınevi

46- Küçük Alp’in Yıldızı – Genç Damla Yayınevi

47- Bir Varmış Bir Yokmuş – Genç Damla Yayınevi

48- Amerika’da Bir Türk Çocuğu – Genç Damla Yayınevi

49- Havaya Uçan At – Genç Damla Yayınevi

50- İki Öksüz Arkadaş – Art Basın Yayın

51- Aydede Dizisi – Genç Damla Yayınevi

52- Billur Köşk Masalları 1 – Genç Damla Yayınevi

53- Billur Köşk Masalları 2 – Genç Damla Yayınevi

54- Kağıthane Faciası – Genç Damla Yayınevi

55- Deniz Kızı – Genç Damla Yayınevi

edebiyathaber.net (5 Eylül 2016)