Gretchen Starr – LeBeau’nun İspanyol Engizisyonu adlı kitabı Albaraka Yayınları tarafından Sercan Karadoğan çevirisiyle yaıymlandı.
Tanıtım bülteninden:
Albaraka Yayınları’nın Tarih dizisinde yayımlanan İspanyol Engizisyonu Hakkında 7 Efsane, tarihsel anlatılara sinmiş ideolojik önyargıları sorgulayan cesur bir çalışma. Amerikalı tarihçi Gretchen Starr-LeBeau, yüzyıllardır Avrupa tarihinin en karanlık sembollerinden biri olarak anılan Engizisyon’a dair kökleşmiş yanlış inanışları titizlikle ele alıyor. Popüler kültürün resmettiği o karanlık atmosfer -ateşle arınan günahkârlar, zindanlarda işkence gören masumlar, acımasız engizitörler- gerçek tarihle ne kadar örtüşüyor? Starr-LeBeau, Engizisyon’un yalnızca dinî bir baskı aygıtı olmadığını, aynı zamanda modern Avrupa’nın hukuk, iktidar ve bilgi anlayışının şekillendiği bir kurum olduğunu gösteriyor.
Yazarın yaklaşımı tarihsel olduğu kadar sosyolojik de. Engizisyon’un doğuşunu anlamak için hem dönemin siyasal iklimine hem de toplumsal korkulara bakıyor. Her bölümde bir “efsane”yi ele alıyor: Engizisyon’un yalnızca İspanya’da ortaya çıktığı, sadece Yahudileri hedef aldığı, kilisenin doğrudan kontrolünde olduğu ya da on binlerce insanı ateşe gönderdiği gibi iddialar, dönemin arşiv belgeleri ve çağdaş araştırmalar ışığında yeniden değerlendiriliyor. Starr-LeBeau, yargı kayıtlarından bireylerin ifadelerine kadar geniş bir belge havuzunu inceliyor; bu belgeler aracılığıyla Engizisyon’un hem bir bürokrasiye hem de bir kültürel hafızaya dönüşümünü izliyor.
Yazarın dili akademik olmasına rağmen didaktik değil; okuyucuyu tarihsel karmaşanın içine davet ederken taraf tutmuyor, aksine önyargıların nasıl üretildiğini gösteriyor. Bu yönüyle eser, Engizisyon tarihini yalnızca bir Avrupa meselesi olmaktan çıkarıp evrensel bir sorgulamaya dönüştürüyor: Devletler, inanç, adalet ve korku arasındaki ince sınırlar nerede başlar, nerede biter?
Kitabın Türkçeye kazandırılmasını üstlenen Sercan Karadoğan, hem tarihsel terminolojiye hâkimiyeti hem de metne kattığı doğal akıcılıkla eserin niteliğini güçlendiriyor. Çevirmen, Türkçede sıkça yanlış kullanılan kavramları özenle ayıklamış; metni, akademik sadakat ile edebî berraklık arasında bir dengeye oturtmuş. Ayrıca yazdığı sunuşta, Engizisyon’un Katolik tarihinin meselesi olmanın ötesinde aynı zamanda modern devletin denetim arzusunun ilk biçimlerinden biri olduğunu vurguluyor.
İspanyol Engizisyonu Hakkında 7 Efsane, tarihsel bilginin ideolojik kalıplar içinde nasıl dönüştüğünü anlamak isteyenler için güçlü bir rehber. Eser mitlerin ardındaki insan hikâyelerini ortaya çıkarırken geçmişin bugüne nasıl seslendiğini ortaya koyuyor. Akademik bir titizlikle yazılmış olmasına rağmen sade anlatımı ve düşünsel berraklığıyla hem araştırmacılara hem de meraklı okurlara hitap eden bu kitap, tarihin yalnızca hatırlanmanın ötesinde tekrar tekrar düşünülmesi gereken bir miras olduğunu hatırlatıyor.
