Don Barlow’un kaleme aldığı “Gaslighting: Gerçeklik Algısını, Hafızayı, Güveni Sarsan Psikolojik Manipülasyon” adlı kitap, son yıllarda pek çok kişinin hayatını alt üst eden, iki ilişkilerden ebeveyn ve iş arkadaşlıklarına kadar yaşamın her alanında maruz kalma ihtimalimizin olduğu “gaslighting”e A’dan Z’ye açıklık getirerek bu durumdan mustarip kişilere de bundan kurtulmanın ve özgürlüğe kavuşmanın yollarını gösteriyor.
“Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemidir. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirmedir. Bireyde veya seçilen grupta şüphe uyandırma, kalıcı inkâr, çelişki ve yalan yoluyla peyderpey dikte edilir ve fark edilmesi kimi zaman güçtür. Terimin adı, Gas Light (Gaz Lambası) adlı 1938 yapımı bir oyundan gelmektedir. Oyundaki erkek karakter eşini deli olduğuna ikna etmeye çalışır ve gaz lambasını söndürdüğünde eşi bunun gerçek değil uydurulmuş bir şey olduğunun farkına varır.” Google’a, “Gaslighting ne demek?” diye yazdığınızda Vikipedi’de böyle bir açıklamayla karşılaşıyorsunuz. Alıntıda da belirtildiği üzere bir deney üzerinden şekillenen “gaslighting” kavramının aslında kişisel gelişim, psikoloji ve psikiyatride aşağı yukarı aynı kapıya çıkan aynı anlamlarla kullanılıyor. Kişisel gelişim ve amatör psikolojide kısaca “manipülatör”, psikoloji ve psikiyatri literatüründe ise 1970 yılında dünyanın en önemli psikoloji kuruluşlarından biri olan Amerikan Psikoloji Derneği tarafından “bilinçli beyin yıkama niyeti” olarak adlandırılıyor.
Görüldüğü üzere, “gaslighting”in evveliyatı olsa da dünya çapında gündelik hayata “aktif” olarak dahlinin birkaç yıllık bir geçmişi var. Öyle ki; George ve Charles Merriam biraderler tarafından 1831 yılında kurulan ve arada 150 yıl geçtikten sonra herkesin gazete kuponlarıyla alıp vitrinine özenle yerleştirdiği 982’de Encyclopædia Britannica, Inc. şirketi altında faaliyetine devam eden Merriam-Webster online sözlüğünde, 2022 yılında “gaslighting”i arama sayısı yüzde 1740 artınca “gaslighting” yılın kelimesi olarak seçilmiş. Muhtemelen “gaslighting” “belirtileriyle” karşılaşmış ancak bunun nasıl tanımlandığını bilmeyenlerin sayesinde de hayatımıza dâhil olmuş. Birçok kişisel gelişim kitabında imzası olan, kendisi de uzun süre “gastlighting”e maruz kalmış psikolog Dan Barlow’un yazdığı, Say Yayınları’ndan Ülkü Parlak çevirisiyle yayımlanan “Gaslighting: Gerçeklik Algısını, Hafızayı, Güveni Sarsan Psikolojik Manipülasyon”, son yıllarda pek çok kişinin hayatını cehenneme çeviren bu kavramı enine boyuna açıklayan, “gaslighting”e maruz kalan kişilere tekrar kendilerini güven kazanmalarını sağlamasını yardımcı olacak bilgilerle dolu, mağdur bireyin iyileşmesinde yol göstericilik yapan bir kitap.
Don Barlow’un yedi bölüme ayırdığı “Gaslighting: Gerçeklik Algısını, Hafızayı, Güveni Sarsan Psikolojik Manipülasyon”un ilk bölümünde yazar, konunun birinci dereceden öznesi olan narsizmi, narsistlerin kimler olduklarını, hangi özellikleri taşıdıklarını ve manipülasyon yöntemlerini anlatıyor. İkinci bölümde “gaslighting”i kapsamlı bir şekilde açıklayan Barlow, üçüncü bölümde “gaslighting”in aşamaları hakkında detaylı bilgiler vererek kişinin kendini tartmasına ön ayak olup içinde bulunduğu durumu idrak etmesine yardımcı oluyor. Dördüncü bölümde “gaslighting”in ikili ilişkiler dışında gündelik yaşamın hangi evrelerinde karşımıza çıkabileceğine değinen Don Barlow, beşinci bölümde “gaslighting”in etkilerinin birey üzerinde nereye kadar gidebileceğini gözler önüne seriyor. Altıncı ve yedinci bölümü “gaslighting”le nasıl başa çıkılabileceğinin, mücadele yöntemlerinin ve maruz kalınan istismarın etkisinden nasıl uzaklaşabileceğinin ipuçlarını veren Barlow, sunduğu yapıcı ve güvenilir yol haritasıyla mağdurların geleceğinin daha fazla kararmasına izin vermemek için önemli bir kaynak ortaya koyuyor.
“Gasligthing: Gerçeklik Algısını, Hafızayı, Güveni Sarsan Psikolojik Manipülasyon”, sadece ikili ilişkilerde değil, ebeveyn ya da mesai arkadaşlıkları arasında da karşımıza çıkabilecek, maruz kalabileceğimiz “gaslighting” hakkında kapsamlı açıklamalar, örnekler ve kurtulma yöntemleriyle çağımızın bu sinsi mikrobuna karşı kontrolü elden bırakmamanın yollarını gösteriyor.
