YUNT, yazın bilimci ve sanat kuramcısı Zeynep Sayın tarafından hazırlanıp sunulan “İmgenin Onuru” başlıklı podcast yayınının üçüncü bölümünde yönetmen, senarist ve yapımcı Yeşim Ustaoğlu’nu konuk etti. Bölüm, Ustaoğlu’nun sinemasından hareketle yüzleşmenin değişimi tetikleme potansiyeline dikkat çekerken yönetmenin filmlerindeki temalar, karakterler ve imgeler aracılığıyla güncel bir Türkiye resmi çizdi.
Bültenden
Filmlerini kendi dünyasıyla tartıştığı bir “iç dökme” olarak nitelendiren Ustaoğlu, “onursuzluk hâli içinde yaşadığımız bu dünyada, bizi değersizleştiren onurumuzla da oynayan o kaba şiddetin farkına bile varmadan içinde yaşıyor olmamız”dan etkilendiğini belirtti. Filmlerinin seyirciyle kurduğu ilişkiye değinen Ustaoğlu, “herkesle bağ kuran bir iletişim” arayışında olduğunu ifade etti. “Kendi kişisel dünyasından, tecrübelerinden, deneyimlerinden, kültüründen bakan insanın da kendi algısıyla aslında benimle bağ kurmasını istiyorum” ifadelerini kullanan yönetmen, yaratmaya çalıştığı “çağrışımlar zinciri” ve görsel anlatı ile hem Türkiye hem de dünya seyircisine seslendiğinin altını çizdi.
Filmlerindeki “sıkışmışlık” ve “arafta kalma hâli”ne dikkat çeken Ustaoğlu, karakterlerinin “kayıp” ve “muğlaklık” ile karşılaşmalarını büyüme, olgunlaşma ve dönüşümlerinin başlangıcı olarak ele aldı. Güneşe Yolculuk (1999) filminde Mehmet’in Berzan’ın cenazesini suya bırakmasından sonra yaşadığı değişime değinen yönetmen, Pandora’nın Kutusu (2008) filminde Murat’ın anneannesiyle temasından sonra büyümesine dikkat çekti. “Öteki”ni anlayarak kendine dönmek fikrinin altını çizen yönetmen, filmlerinin tetikleyebileceği değişime vurgu yaptı:
“Belki o sıkışmışlığının içinde, hangi toplumun içinde yaşarsa yaşasın, hangi sınıfsal problemin ya da durumun içinde yaşarsa yaşasın, hep bir gidememe hâli var aslında birçoğumuzda. [Filmlerim] onunla bağ kurabildiğini, bir gün belki şu kapıyı çekip çıkabileceğini ya da şu durumun içinden sıyrılıp çıkabileceğini onlara söylüyor. Bunu birçok konuşmamda, yani birebir konuşmalarımda seyircimle hissettim.”
Son olarak çekimleri yeni biten Artakalan adlı son filmine değinen Ustaoğlu, yapım sürecini “olağanüstü bir yüzleşme, deneyim, haşır neşir olma, dert dinleme hâli” olarak niteleyerek “bir bölgenin kaybolması, yok olması, sürülmesi, gitmesiyle ilgili bir sürecin başında bulundum” ifadelerini kullandı.
“İmgenin Onuru” başlıklı podcast yayını her cumartesi yeni bölümüyle dinleyicilerle buluşacak. “İmgenin Onuru”nu Spotify ve Apple Podcast üzerinden dinleyebilirsiniz.
Yapım: YUNT
Hazırlayan ve Sunan: Zeynep Sayın
Podcast Yürütücüsü: Esra Ece Kuleci
Stüdyo: Postane Production
Fotoğraf: Postane Production
Özgün Müzik ve Post Prodüksiyon: Bilgehan Turgut
Grafik Tasarım: Dilara Sezgin
Yeşim Ustaoğlu Hakkında:
Yeşim Ustaoğlu (d. 1960, Kars) Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde mimarlık eğitimi aldı, yüksek lisans eğitimini Yıldız Teknik Üniversitesi Restorasyon Bölümünde tamamladı. Bir Anı Yakalamak (1984), Magnafantagna (1987), Düet (1990), Otel (1992) gibi ödüllü kısalarının ardından yönettiği ilk uzun filmi İz (1994) Nurnberg, Moskova ve Göteburg film festivalleri dahil olmak üzere dünyanın çeşitli festivallerinde gösterildi ve İstanbul Film Festivali’nde En İyi Film seçildi. İkinci uzunu Güneşe Yolculuk (1999) ile Berlin’de En İyi Avrupa Filmi Ödülü ve Barış Ödülü’nün yanı sıra, İstanbul Film Festivali’nde En İyi Film, En İyi Yönetmen, FIPRESCI Ödülü ve Seyirci Ödülü’nü kazandı. Berlin Film Festivali Panorama bölümünde prömiyerini yapan Bulutları Beklerken (2004) Sundance/NHK Uluslararası Film Yapımcıları Ödülü’nü kazanırken, Pandora’nın Kutusu (2008) ile San Sebastian Film Festivali’nde Altın İstiridye (En İyi Film) ve Gümüş İstiridye (En İyi Kadın Oyuncu – Tsilla Chelton) başta olmak üzere ulusal ve uluslararası pek çok festivalden ödül aldı. 2012’de yönettiği ve Venedik’te prömiyerini yapan Araf, Abu Dhabi ve Split Mediterranean film festivallerinde “En İyi Film” seçilirken, Moskova, Tokyo, Pune gibi festivallerden kadın oyuncu dalında ödüller kazandı. Toronto’da prömiyerini yapan 2016 yapımı filmi Tereddüt, Antalya Film Festivali’nde uluslararası yarışmada En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Kadın Oyuncu, İstanbul Film Festivali’nde En İyi Yönetmen, En İyi Kadın Oyuncu, En İyi Müzik dallarında ödüller topladı, ulusal ve uluslararası bir çok festivalde de pek çok ödül kazandı. Ustaoğlu, senaryosunu da yazdığı yeni filmi Artakalan’ın çalışmalarını sürdürmektedir.
