Yükseliş, bilim kurguya mesafeli okurlar için bile sürpriz bir keşif sunuyor. İnsan ve doğa arasındaki bağı derinlemesine sorgulayan bu roman, okuru yalnızca hikâyenin içine çekmekle kalmıyor, aynı zamanda bilim, keşif ve insan psikolojisinin sınırlarını sorgulatıyor. MacInnes’in dili ağır ilerlese de, karakterlerin içsel yolculukları ve bilimsel keşiflerin gizemi, kitabı bir çırpıda bitirme isteği uyandırıyor. Hikâyede zaman zaman nefesinizi tutacak, merak ve gerilimle sayfaları çevireceksiniz.
Başkahraman Leigh, algler ve ilkel yaşam formları üzerine tez yapmış bir mikrobiyologdur. Uzmanlığı sayesinde, daha önce keşfedilmemiş bir hidrotermal bacayı inceleyen Endeavor denizaltında görev alır. Başlangıçta yalnızca olası madencilik fırsatlarını analiz etmeleri istenir; fakat kısa süre sonra araştırmalarının yaşamın kökenine dair olduğu anlaşılır. Karşılaştıkları gizemli parlayan ışıklar, bayılma ve bilinç bulanıklığı gibi yan etkilere yol açarken, okur sürekli bir merak hâlinde ilerler. Leigh’in deneyimi, yalnızca bilimsel bir keşif değil, aynı zamanda insan zihninin ve doğanın sınırlarını sorgulayan bir macera hâline gelir.
Leigh, keşfettikleri algleri besin kaynağı olarak kullanıp kullanamayacağını araştırmaya başlar. Çalışması, Satürn’ün bazı uydularında madencilik araştırmaları yapan bir kuruluş tarafından desteklenir. Bu bilimsel macera, geçmişin gölgeleriyle de iç içe geçer: Rotterdam’daki çocukluğu, kız kardeşi Helena, hassas annesi ve istismarcı babasıyla geçen yılları, hikâyeye derin bir dramatik yoğunluk katıyor. MacInnes, karakterlerin kişisel geçmişleri ile bilimsel keşiflerin paralel ilerleyişini öyle ustaca birleştiriyor ki, okur hem zekâ hem de duygusal bir yolculuk yapıyor.
Martin MacInnes, 1983 doğumlu İskoç bir yazardır. Eserlerinde insanlık durumunu, dijital ilerlemeyi ve ekolojik yıkımı sorgular. Bilim kurgu ile gündelik yaşamı ustalıkla harmanlaması, onun günümüzün öne çıkan deneysel yazarlarından biri olarak anılmasını sağlar. İlk romanı Infinite Ground (2016) Somerset Maugham Ödülü’ne layık görüldü ve Saltire Ödülleri kısa listesine girdi. İkinci romanı Gathering Evidence (2020), ekolojik felaketler ve teknolojik bağımlılık temalarını işledi. Üçüncü romanı Yükseliş (2023) ise derin okyanuslardan uzaya uzanan bir keşif yolculuğunu anlatıyor. Pandemi döneminde yazılan bu eser, Wi-Fi’siz bir kıyı köyünde, yalnızlık ve içsel sorgulamalar eşliğinde yazılmış bir anlam arayışının ürünüdür.
Yükseliş, 2023 Booker Ödülü uzun listesine girdi ve eleştirmenler tarafından bilim kurgu ile edebiyat arasındaki çizgiyi ustalıkla geçmesiyle övgü aldı. Ayrıca 2023 Saltire Edebiyat Ödülleri’nde Yılın Romanı seçildi ve 2024 Arthur C. Clarke Ödülü’nü kazandı. MacInnes, Guardian ve British Council tarafından “Birleşik Krallık’ın Geleceğini Şekillendiren On Yazar” arasında gösterildi. MacInnes, romanı yazarken yalnızlık ve belirsizlikle dolu bir dönemde insanlığın ve doğanın sınırlarını keşfetmenin heyecanını vurguluyor; hikâyedeki bilimsel ve ekolojik detayların gerçek araştırmalara dayandığını, ancak bunları karakterlerin içsel yolculuğuyla birleştirerek okuru merakta bırakmayı amaçladığını belirtiyor. Yazar, yazım sürecini anlatırken “Okurla birlikte keşfetmek, anlatının en güçlü kısmı,” diyerek bazen kendisinin bile neyle karşılaşacağını bilmediği bir sürecin romanı ilerlettiğini ifade ediyor.
MacInnes’in Edinburgh’da yaşayan bir yazar olarak çevresindeki doğal ve kentsel ortamı gözlemlemesi, eserine özgün bir atmosfer kazandırıyor. Yükseliş, türüne mesafeli okurlar için bile etkileyici bir deneyim sunuyor. MacInnes’in derinlikli anlatımı ve bilimle sanatı harmanlayışı, okuru hem düşündürmeye hem de hikâyenin içine çekmeye devam ediyor; sayfalar bittiğinde bile etkisi uzun süre zihinde kalıyor. Hikâyede keşifler, insan psikolojisi ve ekolojik temalar öyle iç içe geçiyor ki, kitabın etkisi sadece bilim kurguyla sınırlı kalmıyor. Okuyucu, insanlık ve doğa arasındaki bağı sorgularken, karakterlerin deneyimleri aracılığıyla kendi sınırlarını da sorgulamaya başlıyor. Yükseliş, hem zihin açıcı hem de duygusal bir yolculuk vaat ediyor; bilim kurgu türünü sevenler kadar, henüz bu türle tanışmamış okurlar için de bir kapı aralıyor.
