Tranströmer’den ‘Ateş Karalamaları’

İsveç edebiyatının yaşayan en büyük şairi Tomas Tranströmer, kişi ve kültürler arasında bağ kuran eserleriyle 2011 yılında Nobel ödülüne layık görülmüştü. Ateş Karalamaları, Cevat Çapan çevirisiyle bu şiirleri Türk okuyucuya sunuyor!

“Uyumak için yatıyorum. Garip resimlerin, işaretlerin

karalandığını görüyorum gözkapaklarımın arkalarında

karanlığın duvarında. Uykuyla uyanıklık arasındaki

 yarıktan büyük bir harf kendini sokuşturmaya çalışıyor boşuna”

‘Noktürn’ adlı şiirden…

2011 Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan Tomas Tranströmer’in 1954-2004 yılları arasında yayımladığı kitaplarından seçilen bu şiirlerde kendi ülkesinin uzun kışlarıyla güzel yaz aylarındaki yaşantılarından olduğu kadar dünyanın çeşitli ülkelerinde gördüklerinden de esinlendiği görülür. Şair hem insanların kişisel hayatlarındaki hem de kültürler arasındaki karşıtlıklar arasında bağlar kurmaya çalışır. Onun bu anlayışını en iyi özetleyen de gene kendi sözleridir:“Benim şiirlerim buluşma noktalarıdır. Bu şiirlerin amacı, gündelik dilin ve yaklaşımların gerçekliğin değişik yanları arasında kuramadığı bağlantıyı bir anda kurmaktır. Bir manzaranın çarpıcı özellikleriyle önemsiz ayrıntıları arasında bağlar vardır;  değişik kültürler ve insanlar da bir sanat yapıtında bir araya gelebilirler; doğayla endüstri arasında da bir bağlantı kurulabilir. İlk bakışta bir çatışma gibi görünen bir olgu bir uzlaşmaya da dönüşebilir. Gündelik dil ve alışılmış yaklaşımlar dünyayla ilgili sorunların ele alınmasında, belirgin ve somut amaçlara ulaşmada gerekli olabilir. Ama hayatın bazı önemli anlarında bu dilin ve yaklaşımların yetersiz olduğunu deneyimlerimizden biliyoruz. Bu yüzden, yalnız dilin ve anlaşma yöntemlerinin egemen olmasına izin verirsek, bir iletişim bunalımıyla karşı karşıya gelebiliriz. Ben şiiri böyle bir tehlikeye karşı bir direniş gücü olarak görüyorum. Şiirler etkin uzlaşma araçlarıdır. Bizi uyuşukluğa değil, uyanıklığa yöneltmeyi amaçlarlar.”

TOMAS TRANSTRÖMER

TOMAS TRANSTRÖMER, 1931 yılında Stockholm’de doğdu. İsveçli şair Erik Lindegren’den ve 1940’ların modernist şiirinden etkilenen Tranströmer’in yapıtları klasik biçimlere ve barok dönem şiirine olduğu kadar gerçeküstücülüğe de göndermeler içerir. Bu yapıtlardaki imgeler, şairin doğayla ilgili gözlemlerini yansıtır. Transtömer, ilk şiir kitabı 17 dikter’de (17 Şiir, 1954) Stockholm izlenimlerini kozmik bir bakış açısıyla verir. Hemligheter på vägen’de (Yoldaki Gizler, 1958) gezi izlenimlerini aktarır. Tranströmer 1966’ya kadar suçlu gençlerin kapatıldığı Roxtuna Cezaevi’nde psikolog olarak çalıştı. 1966’da Bellman Ödülü’nü kazandı. Şair, 1981 yılında Batı Almanya’da PetrarcaÖdülü’nü, 1983’te İsveç’te Bonnier Şiiri Ödülü’nü, 1990’da Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü’nü, 2007’de Griffin Vakfı’nın Ömür Boyu Başarı Ödülü’nü ve 2011’de de Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı.

edebiyathaber.net (21 Haziran 2012)