Alison Gopnik, ebeveynliği “Beklenmeyen şeylerin gerçekleşebileceği korunaklı bir alan.” olarak tanımlıyor. Yaratıcı, üretken ve özgün vasıflara sahip bir birey olsun istiyor ama bir yandan da çocuklarımız; bizim çizdiğimiz çerçeveden taşmayan çizgilerde yaşasın istiyoruz. Beklemediğimiz şekilde davrandıklarında bizim şaşkınlıklarımıza aile büyüklerinin ve çevremizdekilerin bazen endişelendiren, bazen tedirgin eden tepkileri ekleniyor. Bu tür hesaplanamayan durumlarda ebeveyn ve çocuk tutumlarının krize dönüşmeden yaşamın döngüsünde yerini almasında, erken yaşlarda birlikte okumalar yapılması hem çocuğa hem anne ve babalara konforlu bir ilişkinin kapısını aralıyor.
Bir çocuğun okuma serüvenine eşlik etmek, kelimelerle kurulan dostluğun ilk harcını karmak her ebeveynin deneyimlemesi gereken bir durum. Yazar ile henüz okuma yazma bilmeyen okur arasındaki bu köprü zamanla çocuğu özgürleştirmeye, bireysel okuma yapmaya temel oluşturacak şekilde inşa edildiğinde okuma alışkanlığı ve zevki gelişmiş bireyler yetiştirmede etkin bir yöntem olarak çıkıyor karşımıza.
Çocuğun ilkokulda okuma yazma öğrenmesi ile artık kendi kendine de okumalar yapabilmesi imkanına kavuşan bireylerde farklı bir deneyim yaşama alanı yarattığından, yedi yaş düzeyi kitaplar arasından bir seçki yapmayı düşündüm. Bu kitaplar okur yazarlık öncesi ebeveynler ile yapılacak birlikte okumalardan bireysel okumaya geçiş döneminde çocuk için bir yürüteç görevi görecek, kendi kendine okuma denemeleri yapan çocukların güvenli sularda yüzmelerini sağlayacaktır. Haydi o zaman! İki yüz, bir ders diyelim.
KÜÇÜK FRİDA “Ailemle Güzel Bir Gün”
Okul öncesi okuma kitaplarında tekrarlar çok önemlidir. Çocuğu hem metne dahil eder hem de onun hatırlamasını sağladığı için kendine güven duymasını pekiştirir. Kitaptaki tekrar ifadeleri hitap sözcükleri olduğundan bir süre sonra ebeveyn ile tatlı diyaloglar halinde gün içindeki zamanlara aktarılabileceğinden anlık tatlar yaşamayı da teşvik edecektir.
“Küçük Frida,Küçük Frida!
Sabah oldu,kalk haydi.
Günaydın,
Hazırlanmalıyım hemen şimdi.”
Frida’nın bir gününün anlatıldığı kitapta iş bölümü, ailede roller ve günlük ritüeller temaları renkli çizimler ve ahenkli bir üslupla verilmiş. Kitabın ritmi ikinci ve üçüncü okumalarda küçük okurları saracak ve onlar da yeni diyaloglar yaratacaktır.
Yazan: Alonzo Mercado & Ricardo Sanchez Riancho
Resimleyen: Carlos Velez
Çeviren: Gizem Toy
Leylek Yayınları, İstanbul-2021
4+ yaş
Adıyla ve eğlenceli çizimleriyle okuru kendine çekmeyi başaran kitap, şiirsel üslubu sayesinde çocukları da oyuna davet ediyor. Kedi apartmana niçin giremiyor, girebilmesi için sen neler yapardın, yapmayı istediğin bir şeye izin verilmediğinde neler hissederdin gibi sorular sorularak açımlanmaya ve hayatla özdeşleştirilmeye uygun boşluklar yaratılmış. Artık yazmayı da öğrenen okurlara duygularını sözle ifade etme imkânı olmadığında yazıyla, mektup yazarak da ifade edebileceğini işaret etmesi yönlerinden sosyal hayata aktarılabilecek nitelikler taşıyor.
Yazan: Kader Varlık
Resimleyen: Hülya Erdil Çakıroğlu
Nobel Çocuk Yayınları, Ankara -2021
5+yaş
BİR YANIMIZ VENÜS BİR YANIMIZ MARS
Hayatın netameli konularını dile getirmek oldukça zor bir meziyet. Hele ki bu konuyu çocuğa anlatmak …Buna cesaret eden Başak Sözer, renkler aracılığıyla belirginleşen karakterleriyle ailenin çalkantılı bir dönemini aktarıyor. Eşlerin ayrılığının gezegenler aracılığıyla verilmesi konunun hassasiyeti açısından önemli bir püf noktası. Ayrılık sürecinin sonunda renklerin çeşitlenmesi metni katmanlandıran fakat aynı zamanda somutlaştıran bir işleve sahip bir metafor. Kitabın adında “biz “ifadesinin seçilmesi hedeflenen okur yaşı düşünüldüğünde nokta atışı yapılmış etkisi yaratıyor. Empatiye alan açan, içselleştirilmeyi kolaylaştıran bu isim çocuk edebiyatında Kutup Yıldızı gibi yol gösterici olur kanısındayım.
Yazan: Başak Sözer
Resimleyen: Trinidad Olarte
Tukotuko Yayınları, 2021-Muğla
6+ yaş
Dedeleriyle, nineleriyle büyüyen çocuk ne şanslı çocuktur. Kitabımızın isimsiz çılgın ikilisi bunu doğrularcasına bir birlikteliği yaşatıyor ve kitabın adıyla sorduğu soruyu hepimize sordurtuyor. Herkesin yeniden Amerika’yı keşfetmesine gerek yok! O yüzden tanıdıklarımızın yaptığı ya da kitaplarda anlatılan güzel örnekleri kendi hayatımızda da kullanmamızın hiçbir sakıncası yok. Anneanne ile- ne olursa olsun her ayın üçüncü cumartesi günü- gidilen kampta kullanılan “macera defteri “fikrine bayıldım. Zaman yolculuğu hissini perçinleyen renkteki sayfalar, Gül Sarı’nın metnin dinamizmine eşlik eden ve mizahın dozunu artıran çizimleri görülmeye değer.
Kitaplıklara hapsedilmeyen kitaplar, davulcu anneannenin elinde kırılan bagetler, sokak hayvanları yararına verilen konserler, Youtube kanalı ile hayatın nabzını tutan bu kitap, kendi okuma deneyimini yaşayacak okuryazar birinci sınıf öğrencilerine hayli eğlenceli anlar yaşatacak ve bağımsız okuma keyfini doruklara çıkaracaktır.
Yazan: Sema Günaydın Çınar
Resimleyen: Gül Sarı
Kırmızı Kedi Yayınevi, İstanbul-2022
7+ yaş
edebiyathaber.net (14 Temmuz 2023)
