Lilia Hassaıne’nin Ayrıntı Yayınları tarafından yayımlanan Aleni Yaşamlar distopik polisiye türünde yazarın 2023 yılında yayımlanan son romanı. İlk romanı Tavuskuşu Gözü 2019 yılında yayımlanır, 2021 yılında yayımlanan ikinci romanı Tatsız Güneş Goncourt ödülüne aday gösterilen kitaplar arasında yerini alır. Polisiye türünün dünya edebiyatı içerisinde önemli ölçüde yer almasını sağlayan Fransız polisiye edebiyatı ekolünün şimdiden çağdaş edebiyattaki en önemli temsilcilerinden biri Lilia Hassaine.
Aleni Yaşamlar’daki tüm olaylar gelecek zaman -2029, 2049,2059- yıllarında geçiyor. Daha güvenli ve huzurlu bir hayat talep eden toplumun duvarları yıkıp camlar inşa ettiği yeni bir ütopik dünya burası. Her şey görünür, herkes her şeye müdahale edebiliyor. Taciz, tecavüz, toplumsal cinsiyet ayrımları, ev içi şiddet gibi toplumda büyük yaralar açan olaylar daha önlenebilir suçlar ve Fransa bir şeffaflık toplumu artık. Tüm ilişkiler müdahale edilebilen yaşantıların parçaları.
“Bundan tam bir yıl önceydi.
Hiç kimsenin kaybolamaz dediği bir aile kayboldu.
Soruşturma bana emanet edildi ve haftalar içinde öğrendiklerim tüm düşüncelerimi sarstı. Basit bir haber değildi, beklenen bir trajediydi, tüm bir mahalleye, tüm bir şehre, tüm bir ülkeye yayılan bir kötülüktü, uykuda olduğuna inanılan bir şiddetin aniden ortaya çıkışıydı.”
Eski polis komiseri Helene ile tanışıyoruz. Helene hem ailesiyle sorunlar yaşamaktadır hem de tarihler 2029 yılını gösterdiğinde toplum zıvanadan çıkmıştır. Hikayenin anlatıcısı olarak Helene’in o tarihte yaşananlara ilişkin anlattıkları, yani Fransa’yı şeffaflık toplumuna götüren olaylar silsilesi akıl alır gibi değildir. 2029 yılında Fransa’da, küçüklüğünde babası tarafından tacize uğradığını açıklayıp şikayetçi olan bir sosyal medya içerik üreticisi, adalet önünde suçsuz bulunan babasına cezasını kendisi verir. Onu öldürdüğü anı kameraya çeker ve yayınlar. Fransız toplumu için değişim ve dönüşüm tam da bu noktada başlayacaktır.
Suçluların cezalandırılması halk tarafından yapılan oylamalarla gerçekleşecektir. 2050 yılına gelindiğinde ise taciz, tecavüz, her tür şiddet ve toplumsal cinsiyet ayrımları insanların gözü önünde, kontrolünde olması adına tüm binalar, evler ve işyerleri, kamu binaları camdan yapılır. Polisler koruma görevlisidir sadece. Her şey planlandığı gibi gitmeyecektir elbet. Ayrışmalar, farklı görüşler, kutuplaşmalar baş gösterir. Toplumdaki bu şeffaflığı benimseyenler zengin ve orta sınıf diye ayrılırken, eskisi gibi dört duvar arasında yaşamak isteyenler suça teşvik etmeye devam eden kişiler olarak görülürler. Dışlanırlar.
Eski düzende polis yeni düzende koruma görevlisi olan Helene kocasıyla ciddi sorunları varken ailesiyle birlikte bu yeni düzene adapte olmaya çalışırken zengin mahallelerinden birinin evinde garip olaylar olmaktadır. Royer – Dumas ailesine mensup anne ressam Rose, eşi Miguel ve küçük oğulları Milo bir gece ortadan ansızın kaybolurlar. Böylesine bir şeffaflıkta, herkesin gözü birbirinin üzerindeyken böyle bir olay nasıl mümkün olabilir? Üstelik ailenin üç üyesi birden kaybolmuştur. Daha da önemlisi olay yeri incelemeleri sonucu tüm bulgular ortada bir cinayet olduğu üzerine kuvvetli kanıtlar içermektedir. Héléne bu gizemli kayıp vakasını incelemekle görevlendirilir. İşi çok zordur, çünkü evde de huzuru yoktur. Kendisine yardım etmek için yanına verilen koruma görevlisi Nico ile zaman zaman anlaşamaz ve zamanla ilişkileri hiç olmaması gereken yerlere doğru gitmeye başlar.
Lilia Hassaine Aleni Yaşamlar’da dünyada 2000’li yılların başlamasıyla aslında konuşulmaya başlanan “Şaffaflık Toplumu” üzerine kurguladığı distopik toplum tahayyülünün nerelere doğru gidebileceğini tartışmaya açıyor. Hassaine’nin temelde anlatmak istediği şeffaflığın yarattığı sorunlar ve sonucunda çözülemez yerlere gidebilecek suçlar, böylesine bir şeffaf düzeni reddedenlerin dışlandığı yeni bir diktatörlük modeli aslında. Yani duvarlar veya camlar veya çitler, perdeler vb, metaryel ne olursa olsun insan bilinçlenmedikçe güven ve adalet duygumuz sarsılmaya ve kaybetmeye hep mahkum olacak. Çağdaş toplum gerçekliği ile yüz yüze getiriyor bizi Hassaine. Suçları yaratan gerçekten kapalı kapılar ardında olmaz mıdır? Buyurun size şeffaflaşmış toplum düzeninde Aleni Yaşamlar ve işlenebilecek suçlar .
Yayıma hazırlayan Beyza Çelik’e ve çeviri için Özgür Yaygır’a teşekkür ederim.
edebiyathaber.net (27 Şubat 2025)
