Varlık dergisinin Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli temalı yeni sayısı yayımlandı.

Tanıtım bülteninden:

Bu yıl Yunus Emre’nin 700’üncü, Hacı Bektaş Veli’nin ise 750’inci ölüm yıldönümleri dolayısıyla pek çok etkinlik gerçekleştirildi. Biz de Varlık dergisinin Kasım ayı dosya konusunu “Kuş Diliyle Söyleyenler: Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli” olarak belirledik. Dosyamıza katkıda bulunan yazarlar Alper Çeker, Bâki Asiltürk, Ali Ayçil, Muharrem Kaya, Zehra Hamarat.

Alper Çeker, “Kuş Dilinin Anlamı” başlıklı yazısında “tasavvufi şiirler, ‘kuş dili’ dediğimiz bir alt dilde yazılmıştır. Bu deyiş, Hazreti Süleyman’ın kuşların dilini anlamasına atıfta bulunmaktadır. Mutasavvıfların kuş dilini kullanmalarının amacı, şiirlerini ehil olmayanların anlamasını engellemekti,” diyor ve şiirlerini Oğuz Türkçesinde ‘söyleyen’ Yunus Emre’nin sanıldığı gibi genele hitap etmediğini vurguluyor. 

“Bugün Yunus Emre dendiğinde akla ilk gelen, Türkçe olmaktadır. Fakat böyle hatırlanmak için şiir dilinin sade olması yetmez, çünkü Yunus sonrasında da sade dille şiir söyleyen çok sayıda şair gelip geçmiştir. Sade olmanın yanında derin anlamlı olmak asıl marifettir,” diyen Bâki Asiltürk, “Beni Bende Demen Yahut Yunus Emre Bugüne Ne Söyler?” başlıklı yazısında Yunus Emre’nin dönemi içindeki yerini belirliyor ve günümüz dünyasına ondan nelerin yansıdığını sorguluyor. Asiltürk’e göre Yunus Emre, dilsel ve kültürel yabancılaşmanın kimlik kaybına yol açtığı bir dönemde ortaya çıkmış, Türkçenin küçümsendiği yıllarda halkın içinden gelen bir şair olarak “şiire kilometre taşları dizmiştir.”

“Tanrı, Çalap, Allah” başlıklı yazısında Ali Ayçil, “‘Şiir yoluyla konuşma’ ya da şiiri günlük dilin eşiğine indirme işinin Yunus şiirinin etkili yanlarından biri olduğunu söyleyebiliriz. Bu şiirlerin, ilahi biçiminde olsa bile yüzyıllardır halk arasında gördüğü rağbet, ozanın sıkça insanlarla konuşuyormuş izlenimi vermesi ve onları içeriye çekmesidir. Hiçbir metin, dinî hakikatler barındırıyor diye kamusal yaygınlık kazanamaz,” diyor. Yunus Emre’ye dair klişeleşen görüşleri incelikli bir şekilde sorgulayan Ayçil’e göre büyük ozanımızı “bugüne taşıyan muhtemelen biraz da ondaki sınır aşımı bölgelerdir. İnsanlar onda, halden hale girmeyi bir insanlık durumu olarak bulmuşlardır.”

Muharrem Kaya, “Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli’de Felsefe” başlıklı yazısında bu iki ismin miraslarını antik Yunan ile tasavvuf arasında köprü kurarak inceliyor. Varlık, birlik, olgun insan olma, gönül gözüyle bakma, arınma vb. kavramları metinlerden örneklerle değerlendiriyor. Hem Yunus’ta hem de Hacı Bektaş’ta ortak insani ve inançsal değerlerin saptanması açısından dikkat çekici yorumlar var yazıda.

“Bektaşî Erkânnameleri” başlıklı yazısında Zehra Hamarat, “yol, yöntem, âdet, usûl” anlamına gelen “erkân”dan yola çıkılarak oluşturulan “erkânnameler”in Bektaşîliğe yeni giren dervişler için kılavuz niteliği taşıdığını vurguluyor ve Bektaşîliğin inanç ve ritüel dünyasını anlamada bu kitapların tuttuğu geniş ve önemli yeri aydınlatıyor.

Hakan Dağlı ise resimleriyle dosyamıza katkıda bulunuyor, bu sayımızın vinyeti de ona ait.

Mehmet Erte

Dosya: “Kuş Diliyle Söyleyenler: Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli” – Alper Çeker, Bâki Asiltürk, Ali Ayçil, Muharrem Kaya, Zehra Hamarat

Yazı: Çok Özel Eserler Sözlüğü: Bob Dylan’ın “Tarantula”sı ve John Lennon’un “Kendi Yazdıkları” (İbrahim Yıldırım) – Sinema ve Edebiyat: Hülya Koçyiğit ile Söyleşi (Burak Süme) – Bir İstanbul Hatırası ya da Bir Pino Gare Soluklanması (Murat Tuncel) – Kısa Filmin Uzun Sözü: Burcu Aykar ile Söyleşi (İrem Kargıoğlu) – Virtüöz Solist Değil, Kompozitör Olmak İsterdim (Sina Akyol) – Gülfem Kessler’in “Unutulmuş Düşler Mağarası”ndan Dünyamıza Bakmak (Hıdır Eligüzel) – Sergüzeşt-i Sahaf Ragıp Efendi III (Süleyman Kaymaz) – Torquato Tasso’nun “Gerusalemme Liberata” Destanından Birkaç Kıta ve J. B. Lully’nin “Armide” Operasından Bir Şarkı (Faruk Turinay) – Muhittin Karakuş’un Heykelleri (Emre Dirim) – Yeni Şiirler Arasında (Şeref Bilsel) – Yeni Öyküler Arasında (Jale Sancak)

Şiir: D. H. Lawrence, Oya Uysal, Arife Kalender, Cengizhan Orakçı, Emrah Yolcu, Medine Sarıtaş, Pelin Şanlı Türgen, Ali Tacar

Öykü: Mustafa Taceddin El-Musa, Ezgi Eren, Ümit Aykut Aktaş, Okan Alay, Ahmet Fenar, Evşen Yıldız

Desen: Özge Ekmekçioğlu, Hakan Dağlı

Varlık Kitaplığı: “Gurbet Zamanı” – Lütfi Özgünaydın (M. Sadık Aslankara) – Pelin Özer ile “Liya Lu” Üzerine Söyleşi (Gültekin Emre) – “Aşkın Estetik Halleri” – Ümit Yaşar Gözüm (İnci Gürbüzatik) – Çağla Çinili ile “Kendimi Doğurmadan Hemen Önce” Üzerine Söyleşi (Fatma Yeşil) – “Kral Süleyman Kasaya Lütfen” – Yasemin Olur (Sevinç Düzen) – Uğur Terzi ile “Meral” Üzerine Söyleşi (Fatma Nuran Avcı) – “Sinekler Şehri” – Betül Tarıman (Arzu Alkan Ateş) – Mehveş Demirer ile “Can Kozalağı” Üzerine Söyleşi (Çağla Çinili) – “Dokuz Huzursuzla Fütürizm” – Fatma Berber (Neslişah Şar) – Murat İlhan ile “Oyun Kal” Üzerine Söyleşi (Meliha Akay) – “David’in Hikâyesi”  – Zoë Wicomb (Tolga Aras) – Küresel Haberler (Zeynep Şen) Edebiyattan resme, sinemadan sanat tarihine, felsefeye geniş bir alanda yazılar, söyleşiler yayımlayan Varlık bu ay da Sinema ve Edebiyat, Kısa Filmin Uzun Sözü, Çok Özel Eserler Sözlüğü, Yeni Şiirler / Öyküler Arasında köşeleri ve son çıkan kitapların tanıtıldığı Varlık Kitaplığı bölümüyle okurlarıyla buluşuyor.

edebiyathaber.net (30 Ekim 2021)